Vatandaş Bilimi ; son yıllarda bilimsel yayınlarda ve sosyal medyada sıkça rastladığımız bir bilim adı.
Kitle (toplum ,halk) bilimi olarakta bilinen vatandaş bilimi, bilim insanlarınınbüyük veri kümelerini toplamasına veya keşfetmesine yardımcıolmak için –gönüllülerin- yapılandırılmasının bir yoludur. Yapılan İş birliği iki yönlü bir yol olarak gözükmekte.
Eğer gönüllülerin katılımı olmazsa , bilim insanları çok uzun süreli ve çok pahalı olacak araştırma alanlarına el atamamaktadırlar. Gönüllüler araştırmaya katkıda bulunmanın ve yol boyunca belirli bir alan hakkında daha geniş bilgiye kavuşmanın kazancı memnuniyetini yaşayacaklardır (Kew.org).
Anlam olarak gönüllülük, elbette bir karşılık beklemeksizin yapılan hizmettir ama… Bu “ ama” dan sonra gelen cümleler,genel olarak bir gönüllünün manevi tatmin ,kişisel gelişim gibi kazanımlarına yol açması beklenir (A.Fazlıoğlu).
Gönüllülük ile, karşılıklı öğrenme ve iletişim becerileri, organizasyon yeteneği, ,kendini keşfetme, karşılıklı öğrenme ve uzmanlık becerileri gelişmektedir. R.Jose ve arkadaşları ; “ yeni bilgi veya bilgi üreten çaba ve anlayış, yurttaşlığın(vatandaşlığın) on ilkesinin ilkidir” demekle bilimle kurulan köprüyü anımsatır.
Gönüllülük, vatandaşlara bilimsel çalışmanın nasıl yapıldığına dair perdeyi kaldırmaya yardımcı olduğu gibi yer duygusunu geliştirip derinleştirir. Ve izledikleri bitki ve hayvanlara karşı anlayışlarını ve beğenilerini artırır (T.Crimmins ve Ark.2021).
Kimilerine göre tüm zamanların en büyük ve en önemli keşfi - internet- gönüllülüğü epeyce etkilemiş, geçmişte zor ve yavaş olanlar, bugün internet ile kolay ve hızlı duruma gelmiştir. Dr.Uygar Özesmi’ye göre ; internet bir alt yapı olup, E-posta ve web siteleri vasıtasıyle artık insanlar iletişim bilgilerini paylaşarak ağlar oluşturmaya başladılar.
Peki gönüllüler (vatandaş) ile güvenilir bilim üretilebilir mi ? sorusu mutlaka aklınıza gelecektir.
Bu programları yöneten kuruluşlar ,hatalı gözlemleri kaydetmekten kaçınmak için proje liderleri tarafından kapsamlı eğitim ve destek materyalleri sağlamaktadırlar (T.Crimmins ve Ark. 2021).
En başarılı vatandaş bilimi örneklerinden bazıları;
Nature’s Note Book : ABD’de popülerleşen katılımcıların iklim değişikliğinin devam eden etkilerinin ortasında , ilkbaharda bitki ve hayvan faaliyetlerinin erken olup olmadığını belgelemeye yardımcı olmaktadır.
E-bird :Bu projede vatandaş bilim insanları, saha gözlemi yoluyla kuş bolluğunun kaydedilmesine olanak tanır. Bu veriler 90’ dan fazla hakemli araştırma makalesinde katkıda bulunmuştur.
Galaxy Hayvanat Bahçesi : En tanınmışlardandır.Vatandaş gökbilimciler,20’ den fazla akademik makaleyi konu alan tamamen yeni bir galaksi sınıfı olan “Yeşil Bezelye” galaksilerini keşfettiler.
Diğer proje konularından bazıları ; plastik ve kirlilik, kuş ve kelebek gözlemciliği, mercan resifleri, tatlı su balıkları, biyoçeşitlilik, sismoloji, hidroloji vd. konularıdır.
Türkiye ‘de Vatandaş Biliminde Öne Çıkan Projeler :
“Türkiye ‘de Üreyen Kuş Atlası” WWF doğa koruma kuruluşunun 2014 yılındanberi desteğiyle kuş türlerinin dağılım haritasını oluşturmayı hedeflemektedir.
“Ulusal Deniz Anası Ve Benzeri Türleri İzleme Programı”—TÜDAV.2014
Türkiye Su Varlıklarına Yönelik Tehditler ( Tema Vakfı .2016)
Bir Deney Yapalım mı? (TUBİTAK-2019.Lise öğrencilerine)
Dünyada vatandaş bilimi çalışmalarının pandemi kısıtlamalarına rağmen sürdürüldüğü bildirilmektedir(A.Tulloch.2020.).
Bolu İlinde 2019 yılında kuruluş yapan ” BoluPlatformu) ise, politika dışı, yerel ve küresel sorunlara kafa yoran gönüllüler topluluğu olup, pandemi kısıtlamaları nedeniyle durağan hale gelmiştir. Zamanla üniversite işbirliğiyle vatandaş bilimi projelerine adımlar atacağı şüphesizdir.
Vatandaş bilimi araştırıcılığı, herkesin bilim kariyeri zorunlululuğu olmaksızın tutkulu olabileceği, bilimin bir kısmına dahil olmasının bir yolu gibi gözükmektedir. Yolunuz ve zihniniz açık olsun…
Yorum yazarak Bolu Gündem Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Bolu Gündem hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Bolu Gündem editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Bolu Gündem değil haberi geçen ajanstır.
Şimdi oturum açın, her yorumda isim ve e.posta yazma zahmetinden kurtulun. Oturum açmak için bir hesabınız yoksa, oluşturmak için buraya tıklayın.
Yorum yazarak Bolu Gündem Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Bolu Gündem hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Bolu Gündem editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Bolu Gündem değil haberi geçen ajanstır.