TRAFİK SIKIŞIKLIĞI VE DIŞSALLIK BEDELİ

Pek çok insan gibi, ne tür kitaplar okumam gerektiği konusunda kaygılar taşırım.

“Görünmeyen Ekonomist ” kitabını kütüphane rafından alıp, dış kapaklarını incelerken; The Thames Gazetesi’nin yorumu : “İç karartıcı olduğu varsayılan bir bilime yapılan canlı ve esprili girişi okumak üzeresiniz” övgüleri beni okumaya cesaretlendirdi.

Yazarı, “Financial Tımes Gazetesi’nin “ Görünmeyen Ekonomist” rümuzuyla köşe yazarı sayın Tim Hartford; BBC2 Kanalında Tv sunucusu, Oxford Üniversitesinde ekonomi hocalığı ve Dünya Bankasında görevler almış.

Kitapta; piyasa ekonomisi, dışsallık, rekabet, kalkınma ve çevre-iklim sorunlarının ekonomi boyutları, çözüm ve öneriler, sıkıcılıktan uzak, sade bir dille anlatılmış.

Ben sizlerle, Bolu gündeminden hem ırak ve hem yakın olan trafik sıkışıklığı konusunu; özellikle de -Dünya trafikte dur kalk şampiyonu- olan İstanbul’umuzu çok ilgilendirdiği için ele alarak birlikte düşünmek istiyorum.

Hartford diyor ki; “ Ben mutlu bir adamım, fakat hayatımda beni çileden çıkaran şeyler var ve farklı olmasını dilediğim şeyler:

-Washington caddelerinin trafikle tıkalı ve kirlilikle dolu olmamasını,

-Bilgisayar yazılımını bir kaç yılda büyük maliyetlerle yenilememe gerek kalmamam,

-Hasta olduğumda doktorlarımın bana uygun tıbbi tedavi vereceklerine güvenmek isterdim.”

Şüphesiz bu dilekler, ülkemiz için de milyonların benzer istekleridir.

Bilgisayar yazılımı almakla ilgili sorunlar “az bulunurluk koşulları” altında olduğundan piyasalar iyi işleyemezler (Microsoft tekeli).Sağlık durumuyla ilgili sorun ise, doktor tedavi ve sigorta şirketi belirsizlikleri, bilgi eksikliğine bağlı noksanlıklardır.

Trafik sıkışıklığı konusuna gelince, Tim Hartford: Sabah işe giderken ve işten dönerken neden 2-3 saatimi trafiğin içinde geçireyim? Bu tampon tampona trafik aptalca bir savurganlık. Hepimiz otobüse veya servise binebilirdik ve şehir merkezindeki hedeflerimize on beş- yirmi dakikalarda ulaşabilirdik. Eğer trafikte otururken geçirilen saatleri, her açıdan üretken ve keyifli bir hayattan önemli bir kayıp olarak görürseniz, Londra benzeri büyük şehirlerde gecikmenin maliyeti ne kadar da kötüdür. Büyük şehirlerde taşıtlar, masum üçüncü kişilerin mutluluğuna ciddi zararlar verirler. Büyükce hava kirliliğine yol açarlar. İngiltere’de yılda, trafik kirliliğinden yaklaşık yedi bin kişi erken ölmektedir ”diye kaygılarını sıralamaktadır.

DIŞSALLIK BEDELİ VE LONDRA ÖRNEĞİ

Ekonomistler, bir malın üretiminin ve tüketiminin o malın satıcıları ve alıcıları dışındaki üçüncü kişilere bir maliyet yüklemesine veya yarar sağlamasına –dışsallık - demektedirler. Trafik sıkışıklığı, tavuk kümeslerinin atık gübrelerinin yaş depolanmasının yol açtığı kokular, deri imalathanelerinin kokuları, uyumsuz-negatif dışsallık oluşturur. Elma bahçelerinin civarına konulmuş arı kovanları ise ,uyumlu -pozitif dışsallık yaratmakta.

Sıkışık saatlerde araba kullandıkları için sürücülerden para alma fikrini düşünmeye cesaret edelim. Bir kaç ekonomi terimi ve kuralını daha bilmememiz gerekecek. Kamu ekonomisinde Pigou’cu vergiler ve sübvansiyonlar üretilmesi, negatif dışsallığa neden olan malların üretim miktarında azalmaya neden olmak suretiyle kirliliği azaltırlar. Pigou’cu birim vergi ile firma çevreye verdiği zararın farkına varmış, dışsallık içselleştirilmiştir. Pigou’cu vergiye düzeltici vergi de denilmektedir. Pigou’cu sübvansiyon ise,vergi ile aynı hedefe ulaşmayı sağlayan iki farklı yöntemdir (Prof.Dr.Fatih Savaşan, E-kitap).

Hartford’ a göre: yaklaşık 14 yıl önce, 2003 yılı başlarında, Londra’da trafik sıkışıklığı bedeli uygulaması başlatıldığında insanlar (şehir merkezine arabayla girmek için günde 5£ (yaklaşık 25TL) tahsil edilmesi) , eleştirmenlerin beklediklerinden çok daha çabuk tepki verdiler. Bir yıl sonra araba yolculukları, neredeyse üçte birine düştü. Vergi harcı dışında kalan yolculuklar daha popüler oldu: Otobüs yolculukları %15, motosiklet yolculukları % 20, bisiklet yolculukları %30 arttı. Bedelli bölgeye artık girmeyen sürücüler çeşitli tepkiler kullandılar. %50 si toplu taşıma araçlarına geçti ve %25’i bölgenin çevresinde araba kullandı. % 20 ‘si bisiklet, servis araçları ve de bazı günler evde çalışmak gibi alternatifleri kullandı.

Arabayla yapılan yolculuk sayısı düşerken, sıkışıklıktan dolayı oluşan toplam gecikme daha düştü, bu da gösteriyor ki trafik sıkışıklığı bedeli, caddelerin çok daha etkin kullanılmasını sağladı ve uyum sağlamak için insanların daha fazla zamanı oldukça, bu dışsallıkla baş etmenin maliyeti daha da düşecektir. Zira temiz hava ve sorunsuz olan trafik, ekonominin bir parçasıdır.

Londra’da uygulanan - dışsallık vergisi örneği- sanki bana, İstanbul’un ulaşım sorunlarında köprü, tünel yapılanmalarına yol açan mühendislik değil de; ekonominin ucuz araçlarının alternatif olup olamayacağının sinyallerini veriyor gibi…

# YAZARIN DİĞER YAZILARI

Yazar Suat Tosun - Mesaj Gönder


göndermek için kutuyu işaretleyin

Yorum yazarak Bolu Gündem Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Bolu Gündem hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.

Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Bolu Gündem editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Bolu Gündem değil haberi geçen ajanstır.


REALTY WORLD'DEN ÖRENCİKTE SATILIK YATIRIM FIRSATI

REALTY WORLD EMLAK DÜNYASININ GÜVENİLİR MARKASI ÖRENCİKTE YOL KENARI 2 KAT İMARLI 30 METRE YOLA CEPHELİ ELEKTRİK-SU-YOL-TÜM ALTYAPI HAZIR YERLEŞİK ALA...

REALTY WORLD ILYAS ÖZÇELİK GAYRİMENKUL

KASAPLAR'DASATILIK 4 KAT İMARLI ARSA.DEĞERLİ YATIRIM

REALTY WORLD EMLAK DÜNYASININ GÜVENİLİR MARKASI KASAPLAR BÖLGESİNDE 4 KAT İMARLI VİLLA İÇİN UYGUN ÇOK KULLANIŞLI 409 METREKARE KUPON ARSA DETAYL...

REALTY WORLD ILYAS ÖZÇELİK GAYRİMENKUL

RW DEN KİRALIK DAİRE

REALTY WORLD EMLAK DÜNYASININ GÜVENİLİR MARKASI * BHAÇELİ EVLER MAHHALLESİN'DE * MERKEZİ KONUMDA *EN İŞLEK CADDEYE 5 DK. MESAFEDE * 3 ADET BALKON, MUT...

0(374) 222 14 14 REALTY WORLD ILYAS ÖZÇELİK GAYRİMENKUL

Yolu Var. TURİZM Bölgesinde Yatırım Fırsatı. Realty World'ten

Emlak Dünyasının Güvenilir Markası Realty World İlyas Özçelik Gayrimenkul'den Kındıra'da Kış turizminin önde gelen kayak merkezlerinden Kartalkaya yol...

0(374) 222 14 14 REALTY WORLD ILYAS ÖZÇELİK GAYRİMENKUL

BOLU'nun en iyi sitesinde daire sahibi olun! Realty World'ten.

Dairelerimiz anahtar teslimdir. Kombisi ve ankastresi takılı. Cam balkonu kapalıdır. Temizliği yapılıp teslim edilecektir. Dairelerimizde Ebeveyn BANY...

0(374) 222 14 14 REALTY WORLD ILYAS ÖZÇELİK GAYRİMENKUL

ALPAĞUT MAH. 3 KATLI BİNA 3 CEPHELİ SATILIK 3+1 DAİRE

REALTY WORLD EMLAK DÜNYASININ GÜVENİLİR MARKASI * HUZURLU VE GÜVENLİ BÖLGEDE ; ALPAĞUT MAHALLESİNDE , * ETRAFINDA MÜSTAKİL EVLER ; 3 KATLI BİNA MÜSTAK...

0(374) 222 14 14 REALTY WORLD ILYAS ÖZÇELİK GAYRİMENKUL

MERKEZ DURAKLI YANINDA GENİŞ 3+1 VE KİLER ODASI

AKTAŞ MAH.'DE BATI & KUZEY CEPHE 155 M² BRÜT 140 M² NET 3+1 KİLER ODASI BALKONLU MERKEZ DURAKLARINA YAKIN KİLERLİ KULLANIŞLI MERKEZİ KONUMDA Okul,...

0(374) 222 14 14

GEREDE KABİLLERDE SATILIK 2 katlı Bahçeli Müstakil Ev

REALTY WORLD EMLAK DÜNYASININ GÜVENİLİR MARKASI​ * GEREDE / KABİLLER MAHALLESİ * DOĞU / GÜNEY/ BATI CEPHE *334 +90 M² ARSA PAYLI * GENİŞ BALKON * 2 KA...

0(374) 222 14 14 REALTY WORLD ILYAS ÖZÇELİK GAYRİMENKUL

BORAZANLARDA TERASLI DUBLEKS 3+1

BORAZANLAR MAHALLESİNDE 50.YIL ORTAOKULUNA YAKIN KONUMDA EBEVEYN BANYO TERASLI 3+1 120M2 GÜNEY DOĞU CEPHE ASANSÖR BULUNMAMAKTADIR ZEMİN KAT ÜSTÜ 3 KAT...

0(374) 222 14 14 REALTY WORLD ILYAS ÖZÇELİK GAYRİMENKUL

İşinizi Zirveye Taşıyın: Belediye Meydanın'da Modern Ofis

REALTY WORLD EMLAK DÜNYASININ GÜVENİLİR MARKASI YENİ BELEDİYE DÜKKANLARINDA MİGROS'UN VE KÖFTECİ YUSUF UN ÜSTÜ 5.KAT BÜTÜN BELEDİYE MEYDANINA HAKİM KÜ...

0(374) 222 14 14 REALTY WORLD ILYAS ÖZÇELİK GAYRİMENKUL