KIRSAL KESİM ALEVİLİĞİ VE KENTLEŞME SÜRECİNDE ALEVİLİK (4)

Osmanlı Devletinin Alevilerle ilgili tanımını şeyhülislâm Ebussuud Efendinin fetvalarıyla tanımıştık. Bu fetvadan etkilenen Anadolu Sünni Müslümanlığı ise Alevilere her biri iftira, küçümseme ve hakaret içeren Kızılbaş, rafizi, Mülhid ve Zındık gibi sıfatlarla tanımladıklarını ve onları “mum söndürenler, ana bacı tanımayanlar” biçimindeki ön yargılı kanaatlerini yazımın daha önceki bölümlerinde ifade etmiştim. Şimdide Aleviler kendilerini inanç yönünden nasıl tanımlıyorlar ve ifade ediyorlar. Bu sorunun cevabını araştırmacı yazarımızın kitabından aktaralım. Kitabın 147.sayfasında yayınlanan bir anketin sonucuna göre, ankete katılanların % 66’sı kendilerini Alevi, %12’si Alevi-Bektaşi, % 9’u Kızılbaş, %5’i Bektaşi hissetmekte; geri kalan %10’da başka sıfatlarla tanımlamaktadır. Kentleşmiş Alevi topluluklarında bu oranlarda değişiklikler dikkat çekecek boyutlardadır. Elazığ merkezde yapılmış anket sonuçlarına göre kendilerini ifade etme biçimindeki oranlar şöyledir. %50 Alevi, %1 Bektaşi, %8 Kızılbaş, %11 Alevi-Bektaşi, %8 Caferi, %18 Alevi-Müslüman ve %10 diğer şeklinde cevaplandırmıştır. Bu değişiklik gençlerde ve eğitim düzeyi yüksek olanlarda daha da dikkat çekicidir. Tarihi anlamda “Kızılbaş” terimi “Kızıl başlıklı” anlamına gelmektedir ve taktıkları börkün renginden dolayı bu ad verilmiştir. Zamanla bu terim küçültücü ve hakaret anlamına kaymış, Celali isyanları nedeniyle “dinsiz, asi” anlamında kullanılmaya başlanınca yerini Alevi terimine bırakmıştır.

Devletin takip ettiği politikalar Anadolu’da Sünni ve Alevi toplulukları arasında öyle aşılmaz, öyle yıkılmaz duvarlar oluşturmuştur ki bu iki topluluk gerçeğe dayanmayan iftira, hakaret ve küçültücü terimleri birbirlerine karşı rahatlıkla ifade edebilmişler ve birbirleriyle olan münasebetlerini tamamen koparmışlardır. Alevilerin Sünni Müslümanlara karşı oluşan ön yargıları ise şöyle tespit edilmiştir. Yapılan ankete katılanların %15’i Sünnileri Yezid, %3’ü Kırpık, %14’ü şeriatçı, %19’u yabancı olarak nitelemekte; %42’si de hiçbirisi cevabını vermektedir. Sünniler için daha önce kullanılan “Karabaş” ve “Kırpık” terimlerinin şimdilerde hiç kullanılmadığı da tespit edilmiştir.

Devletin kendilerine karşı uyguladığı ve Sünni Müslümanların dışlayıcı tutumları Alevileri içe kapanık bir hale getirmiş ve kimliklerini gizleme genel bir tutum haline gelmiştir. Sün köyünde yapılan bir ankete göre kimliğini açıklayabilme durumu şöyledir. %60’ı kimliğini açıklayabiliyor. %27 kısmen açıklıyor. %13 açıklayamıyor. Kırsal kesim Alevilerinde, serbest meslek mensuplarında, İşçi, esnaf ve emeklilerde bu oranın yüksek; memur, işsiz ve öğrencilerde düşük olduğu görülmektedir. Yine iki toplum arasındaki eş seçimi (Birbirleriyle evlenme) oranları da dikkate değer bir nitelik kazanmakta, bu konuda yapılan bir ankete verilen cevaplar gerçeği gözler önüne sermektedir. Eş seçiminde eşin Alevi olmasına toplumun %65’i önem verirken %35 buna önem vermediğini ifade etmektedir. Bu oran kadınlarda daha yüksek olup %74’ü bulmaktadır. Kentsel Alevi topluluklarında bu oran az da olsa bir küçülme göstermekte, asıl oran daralması kentli Alevi kadınlarda görülmektedir. Yine iki toplum arasındaki alış-verişlerdeki tercihlerde dikkati çekmektedir. Kentlerde yaşayan Alevilerin inancından olanları tercih etme oranı toplamda %9, kısmen tercih edenlerin oranı %27, buna dikkat etmediklerini söyleyenlerin oranı ise 64’tür. Bu sonuçlardan sonra Sünnilerle olan sosyal ilişkilerin değerlendiriliş biçimi şu şekilde sonuca bağlanmıştır. Ankete katılanların %62’si Sünnilerle ilişkilerinin iyi düzeyde olduğunu söylerken %24’ü orta düzeyde olduğunu söylemektedir. %11’i zayıf derken %3’ü de bu ilişkilerin hiç olmadığını ifade etmektedir.

Alevilik de “Ehl-i Beyt”, “On iki İmam” inancı ayırıcı bir özelliğe sahip olup onlara duyulan sevgi ve muhabbete dayanır. Bu sevgi ve muhabbet Aleviliğin temel mihverini oluşturur. Ehl-i Beyt Peygamberimiz Hz. Muhammed’in hanesinde olanlar demektir. Bunlar ise Hz. Muhammed. Hz. Fatıma, Hz. Ali, Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin’dir. Bu toplumda yapılan anket sonuçlarına göre toplumun % 33’ü Ehl-i Beyt isimlerini tam saymakta, %43’ü eksik ya da yanlış saymakta, %24’ü ise hiç sayamamaktadır. On iki imamı ise tam olarak sırasıyla sayanların oranı %27’, eksik veya yanlış sayanların oranı % 38 ve hiç sayamayanların oranı ise %34’tür. Gerek Ehl-i Beytin, gerek On iki imamın isimlerini hiç bilmeyenlerin oranı gençlerde daha yüksektir. Bu oranlar Alevi toplumunda dini eğitimin yetersizliğini gösteren kesin kanıtlardır.

Alevi toplumunda yapılan araştırmaya göre Din ya da Alevilikle ilgili bilgi edinme kaynakları ise şu şekilde tespit edilmiştir. Toplumun %51’i kendi kendine, % 49’u dedelerden, %68’i aileden, %43’ü kitaplardan %64’ü arkadaş ve okullardan öğrenmişlerdir.(Burada ankete katılanlar birden fazla tercihte bulunmuştur) Burada son dönemde dedelik kurumunun çözülme ve çöküş döneminde olması nedeniyle Dedelerden bilgi edinme şıkkı azalmış, eğitimli ve genç kuşaklarda ise kitaplardan öğrenme şıkkı önemli oranda artmıştır. Bu arada Alevi toplumunun evlerinde bulunan ve okunan kitapları da merak edenler olabilir. Ankete katılanların bu soruya verdikleri cevaplarda ise %62 oranında Kur’an-ı Kerim, %16 oranında hadis, %12 oranında tefsir. %9,5 oranında ilmihal, %16 oranında siyer, %32 oranında Dua kitapları, %17 oranında Buyruk, (Alevilerin temel amel ve inanç kitabı) %4 oranında cenkname, %5 oranında Makalât (Hacı Bektaş Veli’nin kitabı) olduğu anlaşılmıştır. Evinde hiç kitap bulunmayanların oranı ise %11’dir.(Ankete katılanlar birden fazla tercihte bulunmuştur) Yine bir başka anketin sonuçlarına göre eğitim düzeyine göre çocukların dini bilgileri edinmesinde tercih edilen kaynaklar şöyle sıralanmıştır. Toplamda %47 oranında okullardan, %29 aileden, %13 dedelerden ve %2 oranında da başka kaynaklardan öğrenmişlerdir. Ankete katılanların %8’i okullarda dini bilgi verilmesini istememektedir.

Not: Bu yazımda yazıyı bitireceğimi söylemiş olmama rağmen bitiremedim. Bundan sonraki yazımda Alevi toplumunda iman ve amel esasları üzerinde duracak, Genel bir değerlendirme yaparak seri yazıma son vereceğim. Şimdiden Kadir gecenizi ve Ramazan Bayramınızı tebrik ederim. Kalın sağlıcakla.

# YAZARIN DİĞER YAZILARI

Yazar Hasan Dinç - Mesaj Gönder


göndermek için kutuyu işaretleyin

Yorum yazarak Bolu Gündem Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Bolu Gündem hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.

Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Bolu Gündem editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Bolu Gündem değil haberi geçen ajanstır.


REALTY WORLD'DEN ÖRENCİKTE SATILIK YATIRIM FIRSATI

REALTY WORLD EMLAK DÜNYASININ GÜVENİLİR MARKASI ÖRENCİKTE YOL KENARI 2 KAT İMARLI 30 METRE YOLA CEPHELİ ELEKTRİK-SU-YOL-TÜM ALTYAPI HAZIR YERLEŞİK ALA...

REALTY WORLD ILYAS ÖZÇELİK GAYRİMENKUL

KASAPLAR'DASATILIK 4 KAT İMARLI ARSA.DEĞERLİ YATIRIM

REALTY WORLD EMLAK DÜNYASININ GÜVENİLİR MARKASI KASAPLAR BÖLGESİNDE 4 KAT İMARLI VİLLA İÇİN UYGUN ÇOK KULLANIŞLI 409 METREKARE KUPON ARSA DETAYL...

REALTY WORLD ILYAS ÖZÇELİK GAYRİMENKUL

RW DEN KİRALIK DAİRE

REALTY WORLD EMLAK DÜNYASININ GÜVENİLİR MARKASI * BHAÇELİ EVLER MAHHALLESİN'DE * MERKEZİ KONUMDA *EN İŞLEK CADDEYE 5 DK. MESAFEDE * 3 ADET BALKON, MUT...

0(374) 222 14 14 REALTY WORLD ILYAS ÖZÇELİK GAYRİMENKUL

Yolu Var. TURİZM Bölgesinde Yatırım Fırsatı. Realty World'ten

Emlak Dünyasının Güvenilir Markası Realty World İlyas Özçelik Gayrimenkul'den Kındıra'da Kış turizminin önde gelen kayak merkezlerinden Kartalkaya yol...

0(374) 222 14 14 REALTY WORLD ILYAS ÖZÇELİK GAYRİMENKUL

BOLU'nun en iyi sitesinde daire sahibi olun! Realty World'ten.

Dairelerimiz anahtar teslimdir. Kombisi ve ankastresi takılı. Cam balkonu kapalıdır. Temizliği yapılıp teslim edilecektir. Dairelerimizde Ebeveyn BANY...

0(374) 222 14 14 REALTY WORLD ILYAS ÖZÇELİK GAYRİMENKUL

ALPAĞUT MAH. 3 KATLI BİNA 3 CEPHELİ SATILIK 3+1 DAİRE

REALTY WORLD EMLAK DÜNYASININ GÜVENİLİR MARKASI * HUZURLU VE GÜVENLİ BÖLGEDE ; ALPAĞUT MAHALLESİNDE , * ETRAFINDA MÜSTAKİL EVLER ; 3 KATLI BİNA MÜSTAK...

0(374) 222 14 14 REALTY WORLD ILYAS ÖZÇELİK GAYRİMENKUL

MERKEZ DURAKLI YANINDA GENİŞ 3+1 VE KİLER ODASI

AKTAŞ MAH.'DE BATI & KUZEY CEPHE 155 M² BRÜT 140 M² NET 3+1 KİLER ODASI BALKONLU MERKEZ DURAKLARINA YAKIN KİLERLİ KULLANIŞLI MERKEZİ KONUMDA Okul,...

0(374) 222 14 14

GEREDE KABİLLERDE SATILIK 2 katlı Bahçeli Müstakil Ev

REALTY WORLD EMLAK DÜNYASININ GÜVENİLİR MARKASI​ * GEREDE / KABİLLER MAHALLESİ * DOĞU / GÜNEY/ BATI CEPHE *334 +90 M² ARSA PAYLI * GENİŞ BALKON * 2 KA...

0(374) 222 14 14 REALTY WORLD ILYAS ÖZÇELİK GAYRİMENKUL

BORAZANLARDA TERASLI DUBLEKS 3+1

BORAZANLAR MAHALLESİNDE 50.YIL ORTAOKULUNA YAKIN KONUMDA EBEVEYN BANYO TERASLI 3+1 120M2 GÜNEY DOĞU CEPHE ASANSÖR BULUNMAMAKTADIR ZEMİN KAT ÜSTÜ 3 KAT...

0(374) 222 14 14 REALTY WORLD ILYAS ÖZÇELİK GAYRİMENKUL

İşinizi Zirveye Taşıyın: Belediye Meydanın'da Modern Ofis

REALTY WORLD EMLAK DÜNYASININ GÜVENİLİR MARKASI YENİ BELEDİYE DÜKKANLARINDA MİGROS'UN VE KÖFTECİ YUSUF UN ÜSTÜ 5.KAT BÜTÜN BELEDİYE MEYDANINA HAKİM KÜ...

0(374) 222 14 14 REALTY WORLD ILYAS ÖZÇELİK GAYRİMENKUL