Sığ depremler: Türkiye - Düzce ve Endonezya - Cianjur örnekleri

Ehemmiyetle  önemsediğim  “ mesafe”  terimini;  geçmiş yazılarımdan KOVİD-19   pandemisinde  ve   bir ay önceki yazılarımdan “ ezici kalabalıktan  kurtulmada” dile getirmiştim.  Bu  sefer sığ deprem de yine ön plana çıktı.

Yer Bilimlerinde, depremde,  enerjinin  ortaya çıktığı noktaya “odak derinliği”  denilmekte. Bilimsel olarak 0-60 km. derinliğindeki depremler sığ olarak adlandırılır.

23.11.2022  tarihinde  Düzce-Gölyaka’da  odak derinliği 6.5  km .civarında  olan 5.9 büyüklüğündeki  deprem, sığ odaklı bir depremdir.

Kocaeli  Üni. Öğr .Üyesi  Prof .Dr .Fadime  Sertçelik ;” Gölyaka   Depremi’nin çok büyük bir coğrafyada hissedilmesi (8 il ) nedenini  yüzeye çok  yakın olmasına  bağlıdır.Türkiye’de meydana gelen depremlerin  çoğunluğu sığ depremler kategorisine  girmektedir.Yani sığ depremler, 10-15  km. derin  odaklı.  Dolayısıyle   enerji  direkt olarak  binalara ve bizlere  iletiliyor. Ve biz çok  hissediyoruz. Japonya ‘da  ve  o mekanizma olan dünyadaki başka yerlerde depremin derinliği 100-150 km. derinlikte  oluyor. Ve  çok  az hasarla   atlatılıyorken  bizlerin maalesef  böyle bir dezavantajı  var” demektedir.

İKİ  GÜN ARAYLA  İKİ   SIĞ  DEPREM  ÖRNEĞİ

OLAY:1. Cianjir Depremi:  Endonezya’nın Batı  Java   bölgesinde  Cianjir  kenti yakınlarında   21 Kasım  2022  tarihinde 5.6   büyüklüğündeki  deprem  ,en az  268 kişinin ölümüne ve 22 bin binanın hasar görmesine neden oldu.

Oysa;   5.6  büyüklüğündeki  bu deprem ,son  bir kaç on yıl da, Endonezya’da ki ölüm ve yıkıma  neden olan  diğer bir çok depremden  çok daha küçüktü. Bu neden bu kadar farklıdır  ?

Endonezya’da   2017 yılında 6.5 büyüklüğündeki   Tasikmalaya   Java Depremi  90 km. derinliktedir.Fakat  sadece 4 kişiyi  öldürdü..Cianjur’ dan çok daha derinde olan bu deprem,hem büyüklük açısından 21 kat daha güçlü oluşuna rağmen  az hasarla atlatılmıştır.

Yer Bilimcilerce (Phil R.cummins. et all.2022) ; Cianjur’daki bu sorunun yanıtlarından  biri ,10 km.lik sığ odak derinliğiydi. Ayrıca yer zemin özelliklerine göre yıllarca ihmal edilmiş  yapı stokunun zayıflığı neden olmuştu .Bu sığ depremin Endonezya Hükümet yetkililerine bir uyarı  olduğu ,bina deprem yönetmeliklerini iyileştirmek ve uygulanmasına yardımcı olmak  şeklinde algılanması  gerekmektedir.Zira   bildirildiğine göre , mevcut yönetmelik,8  kat ve daha yüksek   binalara  uygulanıyor.  Endonezya’nın yüksek yoksulluk seviyesi göz önüne alındığında, mevcut uygulamadan daha   yüksek  koruma sağlayan  inşaat uygulamasının    minumum  standartlarda da olsa benimsenmesinin  zorunlu  olması tavsiye edilmektedir.

OLAY 2 : Türkiye’de Düzce-Gölyaka  Depremi:  Cianjur Depreminden iki  gün sonra, 23 Kasım 2022 tarihinde,  Gölyaka’da 5.9 büyüklüğü   depremi yerin yaklaşık  6.5 km. derinliğine   odaklıdır.Yıkımla ilgisiz    iki ölüm vuku bulmuştur.

Gazi Üni. den Prof .Dr. Samet Arslan: “ Endonezya –Cianjur depremi ile Düzce depremlerini karşılaştırırken  ,Endonezya ile Düzce’nin zemin özelliklerinin farklı olmamasına  karşın ,Cianjir’de ölüm ve yıkıma,  daha çok bina stokunun zayıflığını neden gösterir. Sevindirici olarak,  1999 Düzce depremlerinden gerçekten ders çıkarmışız.” demektedir.  Düzce yapı  stokunu  yenilerken aynı zamanda  iyileştirmiştir.

Ülkemizde inşaat pratiğindeki değişiklikler (beton mukavemeti, donatı kalitesi  güçlü temel ,perde duvar ,teknik kontrol v.b)  yanı sıra, insanların daha  fazla  para ödemeğe razı oldukları bir kültürü benimsemeleri çok önemli  gelişmelerdir.  Şimdi bizler, halk olarak AFAD kuruluşumuzun daha sık deprem  tatbikatlarını sıkça izleyerek, depremlerin hayatımızın bir gerçeği olduğunu  unutmamalıyız. Sağlıcakla kalınız.

KAYNAKLAR :  https:// deprem.sdu.edu.tr.

https://trt  haber.com./gündem

R.Cummins et all.2022 : Why are shallow earthquakes  more  destructive? The.Conversation.2022.23.November.